Ο Πεντοζάλης ή το Πεντοζάλι ανήκει στην κατηγορία των πηδηχτών χορών και χορεύεται σε όλη την Κρήτη, ενώ χορεύεται κυρίως στην ανατολική Κρήτη. Χορεύεται μόνο από άνδρες και γι’ αυτό τον αποκαλούν «αντρίστικο» χορό. Τον χορεύουν σε μικρές ομάδες, πιασμένοι σφιχτά από τους ώμους, με πεταχτούς διασκελισμούς και συνεχόμενες εναλλαγές. Το ύφος του θυμίζει απομεινάρια πανάρχαιας μορφής πολεμικού χορού, άποψη που ενισχύεται από την παρατήρηση ότι μέχρι πριν από λίγα χρόνια χορευόταν από άνδρες οπλισμένους.
Το μεγαλείο του κρητικού και η λεβεντιά του καθρεπτίζονται με μεγαλύτερη διαύγεια στα βήματα του πεντοζάλη. Τα γρήγορα και ρωμαλέα βήματα του, μεταφέρουν τον μεγάλο ξεσηκωμό και την αντίσταση του κρητικού σε κάθε ξένο κατακτητή. Τα γρήγορα του «ζάλα», σε συνδυασμό με το στητό αντρίκιο κορμί δείχνουν την άρνηση των παλικαριών που είναι έτοιμοι για μάχη.
Ο πεντοζάλης χορεύεται από άνδρες και γυναίκες με μέτρο τα 2/4. Συνοδεύεται από πλήθος μελωδιών, τα γνωστά πεντοζάλια. Ονομάστηκε πεντοζάλι γιατί συμβολίζει το πέμπτο ζάλο (δηλαδή βήμα), όπως ειπώθηκε η θεωρούμενη πέμπτη κατά σειρά ελπίδα των Κρητικών για απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους. Έχει δέκα βήματα , σε ανάμνηση της 10ης Οκτωβρίου του 1769, όπου και χορεύεται για πρώτη φορά στην Ανώπολη Σφακιών, οπότε λήφθηκε η απόφαση των Σφακιανών για την πραγματοποίηση της επανάστασης και η μουσική του αποτελείται από δώδεκα μουσικές φράσεις (γυρίσματα ή σκοπούς).
